Dlaczego port dożylny jest konieczny?

Port dożylny służy do wszystkich działań terapeutycznych, w których okresowo potrzebny jest dostęp dożylny, np. do infuzji chemioterapeutyków czy preparatów żywienia pozajelitowego.

Skoro już jest, to może być wykorzystywany do pobierania krwi do badań laboratoryjnych, kroplówek, przetaczania preparatów krwi, wstrzykiwania pod ciśnieniem środków kontrastujących podczas badań obrazowych – tomografii komputerowej lub rezonansu magnetycznego.

Wenflony nie są odpowiednimi do tego celu dostępami dożylnymi:

wystają ponad skórę, więc trzeba uważać, żeby ich przypadkowo nie usunąć z żyły - porty w całości są schowane pod skórą – nie da się ich przypadkiem usunąć,
łatwo ulegają zagięciu, co powoduje utrudnienie lub zatrzymanie przepływu podawanego preparatu – cewniki prawidłowo wprowadzonych portów nie są zagięte,
zmniejszają światło żyły (a więc i przepływ krwi) i w ten sposób ułatwiają drażniące oddziaływanie chemioterapeutyku na wewnętrzną ścianę żyły. Wenflon o promieniu 0,5 mm wprowadzony do żyły o promieniu 0,8 mm zmniejsza jej przekrój poprzeczny (a więc i przepływ krwi) o prawie 40% - cewnik portu o promieniu 1 mm wprowadzony do żyły o promieniu 10 mm zmniejsza jej przekrój poprzeczny o 1%,
przy podawaniu przez wenflon kontrastu pod ciśnieniem w trakcie badań obrazowych wytwarzane jest większe ciśnienie niż w przypadku, gdy korzysta się z cewnika portu o większej średnicy wewnętrznej. W medycynie większe ciśnienia oznaczają większą częstość powikłań np. wynaczynienia kontrastu w miejscu wprowadzenia wenflonu do żyły.

Chemioterapeutyki są bardzo ważne w leczeniu chorób nowotworowych. Do skutecznego ich wykorzystania konieczny jest pewny i stały dostęp dożylny. Dostępy dożylne są obwodowe lub centralne. Obwodowe, czyli w uproszczeniu takie dostępy, których cewnik ma kilka centymetrów i umieszczany jest w żyłach przedramion i dłoni. Centralne, czyli takie, w których końcówka cewnika, niezależnie od miejsca wprowadzenia, znajduje się w pobliżu serca.

Obwodowe dostępy, tzw. wenflony, nie powinny być stosowane dłużej niż kilka dni i nie powinny służyć do podawania leków silnie drażniących ścianę naczynia krwionośnego, czyli terapia nie musi trwać miesiącami. Wystarczy, aby była drażniąca ścianę naczynia, aby nie stosować jej z wykorzystaniem dostępu obwodowego, wenflonu.

Znanym problemem podczas leczenia z użyciem chemioterapeutyków są zmiany zapalne w żyłach obwodowych. Żyły nie są w stanie wytrzymać leków tak różnych od krwi i płynów fizjologicznych. Drażnienie np. agresywnymi wlewami prowadzi do zapalenia i narastającej niedrożności żył. Łatwiej również o wynaczynienie chemioterapeutyku poza światło naczynia – długość cewnika portu w żyle to kilkanaście centymetrów, w wenflonie kilkanaście milimetrów. Konsekwencją wynaczynienia może być nawet martwica skóry. Typowe dla zniszczonego wcześniejszymi kursami chemioterapii układu żylnego przedramion jest przynajmniej kilkukrotne, nierzadko kilkunastokrotne, nakłuwanie żył.

Dlatego z chwilą, gdy zostanie podjęta i zaakceptowana decyzja o chemioterapii, pacjenci powinni być poinformowani o możliwości korzystania z portu dożylnego. Port zapewnia pacjentom komfort diagnostyki i leczenia. Leki stosowane w chemioterapii są dużo bardziej kwaśne lub zasadowe od krwi. Nie można ich bez negatywnych konsekwencji wprowadzać do żył np. przedramienia, w których jest niewielki przepływ krwi.

Na zdjęciach powyżej zmiany po chemioterapii stosowanej z dostępu przez wenflon. I wcale nie trzeba mieć za sobą wielokrotnych wlewów, żeby pojawiły się trudno gojące, bolące wiele tygodni, zmiany zapalne żył obwodowych lub martwica skóry.

Ale te same, bardzo agresywne substancje lecznicze, można podawać do żyły, w której przepływ krwi jest kilkaset (bliżej tysiąca) razy większy. To nie znaczy, że ich użycie będzie pozbawione ogólnoustrojowych działań ubocznych, ale z pewnością będzie można uniknąć powikłań lokalnych.

Port umożliwia pobieranie krwi do badań laboratoryjnych i dlatego nie ma żadnego merytorycznego uzasadnienia pobieranie krwi do badań z żyły obwodowej u pacjenta, który ma port dożylny. Port nakłuwa się raz, żyłę obwodową w miarę upływu czasu leczenia przynajmniej raz. Więcej nakłuć to więcej bólu.